Klauzule abuzywne, nazywane także niedozwolonymi postanowieniami umownymi, występują niemal w każdej dokumentacji kredytowej dotyczącej kredytów denominowanych i indeksowanych kursem CHF.

Zidentyfikowanie takich zapisów w umowie kredytowej, aneksie lub regulaminie udzielania kredytów konkretnego banku w którym zaciągnięto kredyt frankowy, znacząco zwiększa szanse na doprowadzenie w sądzie do unieważnienia całej umowy lub przekształcenia kredytu w złotowy na znacznie korzystniejszych warunkach (tzw. odfrankowienie).

Aby zweryfikować czy w dokumentacji kredytowej figurują niedozwolone zapisy, można:

• skorzystać z pomocy profesjonalnego prawnika,
• zrobić to samodzielnie przy pomocy innowacyjnego narzędzia SKANER CHF,
• wykorzystać do tego się opracowaną przez Rzecznika Finansowego „Mapą klauzul niedozwolonych”.

Czym są klauzule niedozwolone w kredytach frankowych?

Wedle zapisów unijnej Dyrektywy 93/13 oraz art. 385 Kodeksu Cywilnego chroniących konsumentów przed nieuczciwymi zapisami w umowach kredytowych, klauzule niedozwolone (abuzywne) to takie, które nie zostały indywidualnie uzgodnione z klientem (nie podlegały negocjacjom), są sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i dobrymi obyczajami oraz rażąco naruszają interesy kredytobiorcy.

Umowy kredytowe odnoszące się do udzielanych przed laty kredytów powiązanych z kursem CHF spełniają łącznie powyższe warunki, co znalazło potwierdzenie w opracowanym przez Prezesa UOKiK rejestrze klauzul abuzywnych oraz w licznych wyrokach sądów.

Niedozwolone zapisy znajdują się w dokumentacji kredytowej wszystkich banków oferujących niegdyś kredyty frankowe. Obejmują one głównie mechanizm przeliczania zadłużenia i rat na podstawie kursu CHF, zapisy dotyczące tzw. ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, a w niektórych przypadkach także oprocentowanie (jeżeli nie było oparte na stawkach referencyjnych, lecz arbitralnie ustalane przez bank). 

Wpisane do rejestru UOKiK klauzule abuzywne stosowane przez dany bank odnoszą się do konkretnego brzmienia umowy, aneksu lub regulaminu, dlatego w swojej dokumentacji kredytowej należy zidentyfikować zapis stosowany przez dany bank.

Można to zrobić przy pomocy dostępnego w internecie narzędzia SKANER CHF lub porównując swoją dokumentację z opracowaniem przygotowanym przez Rzecznika Finansowego. 

SKANER CHF – pomocne narzędzie do samodzielnej identyfikacji klauzul abuzywnych 

SKANER CHF to dostępne w internecie, darmowe narzędzie bazujące na najnowszych rozwiązaniach technicznych. Zostało ono opracowane przez prawników i programistów Kancelarii Adwokackiej Sosnowski – Adwokaci i Radcowie Prawni, która jest jedną z najbardziej doświadczonych na rynku kancelarii oferujących pomoc Frankowiczom.

Do przeanalizowania w kilka minut dokumentacji kredytowej pod kątem występowania w niej niedozwolonych (abuzywnych) postanowień aplikacja wykorzystuje zaawansowane algorytmy sztucznej inteligencji, a jej obsługa jest wyjątkowo prosta i intuicyjna. 

Przeczytaj: Kancelarie frankowe którą wybrać? – poradnik dla Frankowiczów

Wystarczy wejść na stronę https://skanerchf.pl/ i nacisnąć przycisk „Sprawdź umowę”, a następnie wgrać skany lub zdjęcia pełnej dokumentacji kredytowej (umowa, ewentualne aneksy oraz regulamin – jeśli był dołączony). Kolejnym etapem jest wybór z listy nazwy banku, a później wskazanie adresu mailowego, na który wysłany zostanie raport z weryfikacji dokumentów kredytowych.

Podkreślić trzeba, że skorzystanie z programu jest w pełni bezpieczne i niezobowiązujące oraz nie wymaga wskazywania sowich danych osobowych (można je zasłonić).

Po kilku minutach na adres mailowy wysyłany jest szczegółowy raport odpowiadający na pytanie czy w dokumentacji kredytowej występują klauzule abuzywne, jakie jest ich brzmienie, w którym punkcie umowy, aneksu lub regulaminu i na której stronie występują niedozwolone zapisy oraz jaką liczbę klauzul abuzywnych zawiera przesłana do analizy dokumentacja.

Mapa Rzecznika Finansowego

Mimo że SKANER CHF jest bardzo wygodnym i łatwo dostępnym narzędziem, warto także wspomnieć o innym sposobie zidentyfikowania w swojej dokumentacji kredytowej klauzul niedozwolonych. Na stronie Rzecznika Finansowego www.rf.gov.pl dostępny jest dokument pod nazwą „Mapa klauzul niedozwolonych w umowach kredytów «walutowych»”.

Został on opracowany na podstawie analizy umów kredytów walutowych i regulaminów udzielania kredytów oferowanych przez banki w latach 2002-2009. Rzecznik Finansowy tworząc mapę opierał się na dokumentach przesłanych w ramach postępowań interwencyjnych oraz postępowań o wydanie istotnego poglądu w sprawie.

Z tego względu, zestawienie klauzul abuzywnych stworzone przez RF nie stanowi zamkniętego katalogu.

Przeczytaj: Doświadczone Kancelarie Frankowe vs nowe kancelarie po czym je odróżnić

W opracowaniu zaprezentowane zostały zapisy niedozwolone występujące w umowach kilkunastu banków, z podziałem na typy umów oraz z uwzględnieniem roku, w którym obowiązywał dany wzorzec.

Aby sprawdzić czy w dokumentacji kredytowej występują klauzule abuzywne należy odszukać w opracowaniu bank, z którym zawarta została umowa i konkretny typ umowy, a następnie porównać brzmienie zapisów z własną dokumentacją.

Przy każdej z klauzul znajduje się adnotacja, czy jej zastosowanie może skutkować nieważnością całej umowy kredytowej, czy możliwością żądania zwrotu nadpłaconych kwot (odfrankowienie).

Skutki stosowania klauzul niedozwolonych

Obecność klauzul niedozwolonych w dokumentacji kredytu frankowego może skutkować unieważnieniem przez sąd całej umowy kredytowej lub jej odfrankowieniem tj. przekształceniem w kredyt złotowy na korzystniejszych warunkach, wraz ze zwrotem nadpłaconych kwot.

Trzeba pamiętać, że sytuacja każdego kredytobiorcy jest odmienna, a sąd – poza zapisami niedozwolonymi – bada okoliczności faktyczne sprawy.

Niemniej jednak, obecność abuzywnych zapisów znacznie zwiększa szanse na pozytywne rozstrzygnięcie sprawy w sądzie. Z punktu widzenia kredytobiorcy zarówno unieważnienie umowy, jak i jej odfrankowienie niesie pozytywne (chociaż różne) skutki prawne.

W przypadku stwierdzenia przez sąd nieważności umowy kredytowej, zostaje ona wycofana z obrotu prawnego i traktowana tak jakby od początku nie została zawarta.

Kredytobiorca i bank muszą dokonać wzajemnego rozliczenia tj. zwrócić sobie wpłacone tytułem kredytu świadczenia. Kredytobiorca jest zobligowany do zwrotu kwoty pożyczonego kapitału (bez odsetek), a bank musi oddać sumę wpłaconych przez lata rat, wraz z opłatami okołokredytowymi (prowizje, ubezpieczenia itp.).

Odfrankowienie umowy oznacza utrzymanie jej w mocy po wyeliminowaniu niedozwolonej klauzuli przeliczeniowej. Kredyt zostaje przekształcony w złotowy z pozostawieniem korzystniejszego oprocentowania opartego na stawce LIBOR. Dodatkowo, bank musi zwrócić kredytobiorcy sumę nadpłat dokonanych przez lata w związku z zawyżonymi ratami kredytowymi.